تکم چی ها میراث داران و نمایشگران آداب و سنن نوروزی در استان های غربی و بخشی از شمال گیلان هستند، آنها در واقع چاوش خوانان بهاری هستند که در واپسین روزهای سال با ساز و آواز خود و تکان دادن عروسک تکم، شادی را به خانه های مردم ساکن شهرها و روستاها هدیه کرده و مزه آمدن بهار و سال نو را در روستاها و شهر ها می پیچانند.
تکم در زبان ترکی به معنی بز نر است و تکم بز قوی هیکلی است که در رأس گله حرکت می کند، بز در تاریخ خاورمیانه و ایران زمین، نماد برکت، بار وری و قدرت است. این عروسک چوبی، به شکل بز توسط مردم به صورت دستی ساخته و با پارچه یا مخمل قرمز رنگ آراسته می شود و تکم چی ها با در دست گرفتن این عروسک قدیمی و خواندن آوازهای محلی و مذهبی مسایل اجتماعی را از گذشته های دور مورد توجه قرار می دهند.
این کار ضمن انتقال فرهنگ و سنت های قومی یک پیام دیگر هم دارد و آن هم انتقال صنایع بومی و سنتی در جامعه به نسل های آتی است چراکه با این کار و نوع ساخت و تزئین تکم و لباس و پوشش آن بچه ها در جریان بازی، با صنایع دستی و بومی، معماری و فضاهای متنوع آن آشنا می شوند.
عروسک تکم با مواد طبیعی مانند چوب و پارچه و بند کفش ساخته شده تمامی پولک ها هم به صورت دستی دوخته شده است.
یکی دیگر از رسم های پیشواز از ایام نوروز در تالش که بیشتر در نقاط شمالی آن جریان دارد ، رسم تکم گردانی است، آیین تکم گردانی در تالش به عنوان نمادی از فرارسیدن فصل بهار است.
در تالش تکم گردانی به عنوان یکی از این جشن ها و نمایش های اصیل نوروز با قدمت دیرینه رایج است.
تکم عروسک چوبی سنتی است که تکم گردان آن را به دست می گیرد و همراه با آن به خواندن اشعار نوروزی ، دعا و آرزوی داشتن سال جدید و پربار می کند.
تکم چی اشعار مخصوص تکم را با آهنگی خاص و به زبان تالشی ، ترکی و محلی می خواند و اشعار تکم در چند آهنگ که خاص مراسم تکم گردانی است، خوانده می شود.
تکم عروسکی چوبی و به شکل بز است که روی یک صفحه چهار گوش یا گرد و در سوراخی که در وسط آن وجود دارد ، قرار می گیرد و چوب پایه آن از سوراخ وسط صفحه می گذرد و روی آن را با پارچه هایی به رنگ قرمز می پوشانند.
تکم به خودی خود ممکن است فاقد ارزش باشد، اما افرادی که به آنها تکم خوان و یا تکم گردان می گویند، با خواندن اشعار مناسب با عید و زندگی روزمره مردم به آن هویت خاصی می دهند.
تکم چی، چوب را به دست می گیرد و تکم را روی صفحه چوبی به حرکت در می آورد و مناسب با حرکات آن اشعاری را به آواز می خواند.
سر و صدای زنگوله ها و حرکت تکم به صفحه چوبی نوعی ریتم و آهنگ برای آواز تکم چی به وجود می آورد، با این آواها و نواهای فرح بخش ، تالشی ها این کهن فرهنگان گوشه شمال غربی گیلان زمین، به استقبال سال جدید و نوروز باستانی می روند.
شهرستان تالش در 110 کیلومتری غرب مرکز استان گیلان واقع است./ایرنا