موزه میراث روستایی گیلان، نقش کننده زندگی نیاکان نیک اندیش روستایی سرزمین برنج و باران و رود، بار دیگر برای انتقال فرهنگ سازگاری با طبیعت، غرق در نوای ساز و دهل، بوی هیزم و عطر نان تازه مهیا می شود.
اندیشه ایجاد موزه میراث روستایی گیلان برای نخستین بار پس از زمین لرزه 1369 گیلان - زنجان از سوی محمود طالقانی مطرح و عملیات ساختمانی موزه در اردیبهشت 84 آغاز شد و گام به گام پیش رفت تا امروز که از مجموع 9 فاز تعریف شده، هفت فاز آن افتتاح و هر سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیار می شود.
بر اساس مطالعات انجام شده در گیلان که یکی از کوچکترین استان های کشور است، 9 حوزه سرشاخه فرهنگی - معماری شناسایی شده که میراث مادی (معماری، صنایع دستی، پوشش محلی و ...) و میراث معنوی (آداب و رسوم، باورها و ارزش ها) هر یک از این حوزه ها در قالب یک روستا در محل موزه طراحی، بازسازی و گام به گام تا تکمیل پیش می رود.
مسیری در امتداد جاده و بر بلندای شالیزار و رود را که طی کنی، سقف هایی مخروطی از ساقه های طلایی برنج و چوب در میان جنگل پدیدار می شود.
هدیه موزه میراث روستایی گیلان به گردشگران، حلاوت ساعتی زندگی در یک قرن گذشته است که خالی از هرگونه هوار شهر به انسان آرامش می بخشد.
کسانی که فضای ناب روستا را تجربه کرده اند، خاطره های خوش آن را به یاد می آورند و درمی یابند که با غرق شدن در فناوری و صنعت، چه به حال روزهای خوش و خالص گذشته خویش آورده اند و نسل جدید نیز با کسب نشاط در روح خود، معنی پاک روستا را تجربه می کنند.
تنها در وصفش همین کافی که سازه هایی چند از سالیانی دور، برآمده از معماری متفاوت روستاییان نیک اندیش گیلانی توسط دانش آموختگانی خوش ذوق - با عشق به فرهنگ ، آیین و زندگی پیشینیان خویش - واچینی، به جنگل های سراوان منتقل شده ، دوباره چینی و به سبک روستاهای 9گانه با همان معماری و زندگی به همان سبک بطور زنده در جلوی چشم گردشگران تصویر شده و همچنان در حال انجام است.
در مسیری از سنگریزه در لابه لای درختان جنگلی، با راهنمایی تابلوهای چوبی به سمت کوهپایه می روی و در انتها، خانه ای که بوی دود و هیزم و بوی ناب روستا را در جان و دل می افشاند.
گشت و گذار در موزه ها امروز می توانند نخستین وجه سفر قرار گیرند، سخن برخی از کارشناسان حوزه برنامه ریزی توریست است .
آنان معتقدند غنای فرهنگی و تاریخی سرزمین مان به گونه ایست که می توان با گشایش موزه ای عظیم در کشور در سطح جهانی حرف برای گفتن داشت.
کاملیا رشیدی دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی توریسم معتقد است: امروزه توجه بسیاری از ملت های در حال توسعه به احیای هویت ملی خود معطوف شده است.
وی می گوید: میراث فرهنگی معنوی یا ناملموس به معنای تمامی اقدامات، شیوه های ارائه، نمودها و بروزها، دانش ها، مهارت ها، وسایل، مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنهاست که یکی از مؤلفه های مهم هویت ملی است .
وی ادامه می دهد : امروز در اکوموزه گیلان علاوه بر چینش زندگی یکصد سال گذشته روستایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده و در برنامه ثبت جهانی قرار گرفته آیین ها، بازی های بومی و غذاهای محلی و هنرهای سنتی نیز احیا شده است.
مدیر پروژه ملی موزه های میراث روستایی و عشایری کشور، معماری خانه های روستایی گیلان را دانش نانوشته ای می داند که باید حفظ و از آن در معماری کنونی الهام گرفته شود.
محمود طالقانی در گفت وگو با ایرنا افزود: موزه میراث روستایی گیلان از ابتدای تاسیس در 9 فاز تعریف شده است که هفت فاز آن، طی سال های گذشته به بهره برداری رسیده و هم اکنون دو فاز ساحل شرق و ساحل غرب در این موزه در حال اجرایی شدن است و جلگه شرق ، مرکز ، غرب، کوهپایه شرق و غرب، کوهستان شرق و غرب هفت فاز به بهره برداری رسیده است.
طراح و پایه گذار موزه میراث روستایی گیلان ادامه داد: مرداب میراث روستایی گیلان، مرداب کوچک و بیجانی بود که هم اکنون در حال احیاست و الگوهای ساحلی در مجاورت این مرداب احیاء می شود.
طالقانی بیان کرد: تلاش می شود دو فاز ساحلی تا بیست و هشتم مردادماه سال آینده بمناسبت روز جهانی موزه به بهره برداری برسد .
موزه میراث روستایی گیلان با پدیدار شدن هفت فاز از 9 فاز طرح ریزی شده با عناوین روستاهای جلگه شرق و غرب، کوهپایه شرق و غرب و کوهستان شرق و غرب و 36 سازه به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی کشور از 80 سازه موجود برای میزبانی نوروز آماده می شود و نخستین اکوموزه ای است که در زمینی به مساحت حدود 263 هکتار در پارک جنگلی سراوان، واقع در کیلومتر 18 جاده رشت تهران در دست اجراست و ساز نوروزی آن برای میزبانی از گردشگران داخلی و خارجی کوک می شود./ایرنا